Gerçek El Yapımı Saatçiliğin Zirvesi
Balans yayı dahil %95’i el aletleri kullanılarak yapılmış, tek bir tanesi için 6,000 saatlik (üç yıllık çalışma saatine eşdeğer) sıradışı çalışma gerektiren Hand Made 1 by Greubel Forsey, geleneksel saat yapımını benzeri görülmemiş bir zirveye taşıyor. Daha öncesinde hiçbir el yapımı saat, böylesine üst düzey bir işçilik ve hassasiyet göstermemişti. Saatçilik tarihinde eşsiz olan bu saat, destansı boyutta bir insani ve teknik çabanın ürünü olup sıradışı yetenekler kullanmış ve geleceğin yol haritasını belirlemiştir.
Sanayi Devriminden ve seri üretimin gelmesinden önce, saat parçaları çok özel yetenekler, aletler ve tamamen elle çalıştırılan makinalar kullanılarak teker teker yapılmak zorundaydı. Bugün, sanayileşmeyle birlikte, el sanatlarında mükemmellik neredeyse kaybolmuş durumda ve bu yetenekler okullarda bile öğretilmemekte. Robert Greubel ve Stephen Forsey eğitimleri ve kariyerleri boyunca, hem prototip yaparak hem de tamir için yedek parça üreterek, el sanatkarlığında geniş bir tecrübe biriktirdiler.
Böylesine zengin ve yeri doldurulmaz bir saatçilik mirasının tam merkezinde bu atadan kalma yeteneklere derinden bağlı kalarak, Time Æon Foundation (Geleneksel saat yapım tekniklerini canlandırmak ve gelecek nesillere aktarmak amacıyla Robert Greubel, Stephen Forsey, Philippe Dufour gibi önde gelen saat ustaları ve tasarımcıları tarafından 2005 yılında kurulmuş bir vakıf.) ile birlikte Naissance d’une Montre 1 (Bir Saatin Doğuşu 1) macerası ve bilgi birikimlerini gelecek nesillere aktarma kararlılıklarıyla Robert Greubel ve Stephen Forsey, başlı başına bu anlayışın ilk vücut bulmuş hali olan Hand Made 1’ı (El Yapımı 1) yaratarak çok çok ileriye gittiler.
Sıradışı Bir Meydan Okuma
Greubel Forsey, daha önce hiç düşünülmemiş olan şeyleri başarmak için araştırmalarında ve kreasyonlarında sınırları zorlamasıyla bilinmektedir. Robert Greubel ve Stephen Forsey, o zamandan beri saat yapımında referans haline gelmiş tamamen yeni nesil tourbillonlar (Tourbillon 24 Secondes, Double Tourbillon 30°, ve Quadruple Tourbillon) icat edip mükemmelleştirerek bunu zaten kanıtlamışlardır. Yine nanoteknoloji alanında enerji ve uzayın kullanılması bağlamında da yeni ufuklar açarak yaratıcılıklarını kanıtlamışlardır.
Bu mükemmellik arayışı ve her bir girişimin tüm potansiyelini keşfetmeye olan inanç, birkaç yıl boyunca Hand Made 1 projesi için başlıca itici güç olmuştur. Greubel Forsey için bu sadece kadim tekniklerle, unutulmuş işaret ve hünerlerle ilgili değildir. Amaç, bu becerileri ve bilgi birikimini daha önce ulaşılmamış bir mükemmellik ve hassasiyet seviyesine taşımak ve her zaman Mucit saatçiye yol göstermiş olan aynı sürekli gelişim ruhu içerisinde bunları ileri götürmektir. Hedef, atalardan kalma el sanatkarlığını diriltmek ve modern üretim ekipmanlarıyla dahi yarışacak biçimde onu ustalık ve hassasiyetle güçlendirmektir. Bu istisnai görevi başarmak ve atalardan kalma aletleri kullanarak mikron düzeyinde kesinliğe ulaşmak için, sanatkarların bu tür geleneksel makinelerin bile kolayca sunamadığı bir hassasiyet kazanmaları gerekmektedir.
Onlar; istenilen kaliteye ulaşmak, mükemmel ve kusursuz işlemi sağlamak ve her seferinde mükemmeliyete daha da yaklaşmak için en ince ayrıntıları sonsuz kez düzeltirler ve “el istidadına” güvenirler. Bu süreç boyunca harcanan zaman, ikincil önemdedir.
Bu ölçekteki bir proje, sadece mevcut yapılar dahilinde veya hatta sadece bir veya iki saatçi tarafından hayata geçirilemezdi. Bu destansı başarıyı tamamlamak için Greubel Forsey, öncelikle kendi atölyesinden ve birkaç tane de dışarıdan yetenekle, her bir alanda en hünerli sanatkarlardan bir takım kurmak zorundaydı. Bu gerçek “aile” tam bir uyum içinde birlikte çalıştı.
Hand Made 1: Saatçilik Tarihinde Bir Dönüm Noktası.
Forsey, bu benzersiz saat yapım yaklaşımının meyvesini ilk kez gün yüzüne çıkarıyor: Hand Made 1 akrep/yelkovan/saniye, tourbillonlu bir saat. Bu kreasyon meçhul bir yola girmişti çünkü mevcut bir kalibrenin aynısını elle yapmak neredeyse imkansızdı. Hand Made 1, bütünüyle sil baştan yaratıldı. Geleneksel makine ve elle perdahlama uzmanları; elle yapım yaklaşımının nelere izin verdiğini ve en iyi sonucu nasıl elde edeceklerini anlamaya yoğunlaşarak, 272 mekanizma ve 36 kasa parçasının her biri üzerinde uzun uzun kafa yordular. Her aşamada sorulan soru aynıydı: “hassas delme tezgahı veya torna gibi geleneksel aletleri veya makineleri kullanarak üretebilmek için bu parçayı nasıl tasarlamalıyız? Ve ona nasıl bir şekil vermeliyiz ki sanatçının mahir elleri ona sıradışı bir hassasiyet ve harika bir ustalık katabilsin?”
Hand Made 1, bu yüzden, her bir aksamını en başından beri imal edip süsleyecek kişiler de dahil olmak üzere, üretim sürecinin tamamen revize edilmesini gerektirmişti. Bu cüretkar proje ancak, yeni teknik çözümler bulmak için gerekli olan yaratıcılık ve icat yeteneğiyle gerçekleştirilebilirdi. Mekanizmanın bazı parçaları, daha basitleştirilmeleri için yeniden tasarlanıyordu. Tourbillon gibi diğer mekanizmalarda ise, her parçanın elle yapılabilmesi için aksam sayısının çoğaltılması gerekiyordu. Saatin görece mütevazi boyutları (43,5mm çap ve 13,5mm kalınlık) bu görevin zorluğunu daha da artırıyordu.
Hayal Bile Edilemez Bir Başarı Öyküsü
En sonunda, safir kristal camları, kasa contaları, yay çubukları ve ana yayı dışında mekanizmasından kasasına, deri kayışından kadranına ve kollarına kadar bütünüyle el yapımı bir saat ortaya çıktı. Böylesine yüksek bir mükemmellik standardıyla % 95’lik bir el yapımı seviyesini yakalamak, sadece tek bir saat için bir kişinin üç yıllık mesaisine eşdeğer 6,000 saatlik astronomik bir çalışma gerektirmişti ki bu toplam süre salt saat yapımını kapsamakta olup tasarlama ve geliştirme süresi dahil değildir. Hand Made 1’nın 308 aksamını Greubel Forsey kriterlerine uygun olarak elde etmek için 800’den fazla tekil parçanın yapılması gerekmişti. Otomatik bir torna makinesinde birkaç hareketle şıp diye 500 vida çıkarmak mümkünken, ne kadar küçük olursa olsun tek bir vidayı yapmak için 8 saat kadar süren 12 farklı işlem gerekiyordu. Sonuçta, Hand Made 1’nın bir dişlisini elle yapmak, en yüksek kalitedeki endüstriyel dişliyi yapmaktan 600 kat daha uzun zaman alıyordu.
Greubel Forsey’in detaylara verdiği öneme, doğal olarak, saatin performansı da dahildi. Bu noktada Hand Made 1, el yapımı bir saat için benzersiz bir başarı yakalamış olup performansı Greubel Forsey tarafından onaylanmıştır.
El Yapımı Güzellik
Greubel Forsey’in el sanatkarlığının bu eşsiz çalışmasında her bir parçanın bir hikayesi vardır. Sadece göz kararıyla ve insan eliyle hammaddesinden kesilmesi bile uzun süreler alan saat, onu eşsiz kılan özgün bir geliştirme sürecine ve yolculuğuna sahiptir. Hand Made 1’in teknik ve estetik mükemmelliği, hemen göze çarpar ve gerçek Greubel Forsey tarzında kasa içinde gizlenmiş bütün parçaların görünmez güzelliğine de aynı önem atfedilir.
Yolculuk, denge yayı da dahil Greubel Forsey tezgahlarında tamamen elle üretilen ve Atölye’de geliştirilen bir alaşımdan elle şekillendirilen düzenleyici mekanizmayla başlar. Denge yayı, (bilgisayar yardımı olmaksızın) elle çalışan bir haddeleme tezgahında sarılır ki bu nerdeyse sonu gelmekte olan bir bilgi birikim sürecidir, zira bu işlemde tek seferde ancak birkaç denge yayı yapılabilirken, çağdaş endüstriyel üretimde yüzlercesi hatta binlercesi otomatik olarak tek seferde üretilmektedir. Volan da sıradışı bir hassasiyet ve apre standardıyla tamamen elle yapılmıştır. Her biri sonradan törpülenmiş dört satıhlı 20 bağımsız dişe sahip eşapman dişlisi de gerçek bir yetenek gösterisi. Bu arada sadece eşapman maşasının talaşlanması ve zımparalanması için birbuçuk aylık çalışma gerekmiştir.
69 aksamlı, 0.521g ağırlığındaki tourbillon kafesinin elle yapımı, bir başka devasa sorun teşkil ediyordu, çünkü bir CNC makinesinde elde edilen aynı geometrik şekli geleneksel bir torna tezgahında birebir yapmak mümkün değildir. Bu zarif, neredeyse havadan indirilmiş mekanizmayı oluşturmak için birçok parçanın peş peşe gelmesi gerekir.
Mekanizmanın bütün kısımları, elbette, en güzel saat yapım geleneğine sadık kalınarak elle perdahlanmıştır ki buna köprüler ile pahlanmış iç ve dış dikey kanatları, eşsiz biçimde raspalanmış ana plaka, üst ve alt şevleri elle perdahlanmış dişliler (beş çatallı bir yay için 40 dar açı) dahildir.
Açık kadran, elle minelenmiş bölüm halkaları ve onlara eşlik eden zarif biçimli alev mavisi çelik akrep ve yelkovanla göz alıyor.
Haliyle, çevirme aletleri olan bir pantograf torna makinesi sayesinde, 18 ayar beyaz altın kasa da elle yapılmış, sonrasın da büyük bir sabırla kenarları saten perdahlanmış, üst kısımlarıysa pahlanmıştır.
Yılda sadece iki veya üç adet yaratılan Greubel Forsey Hand Made 1, geçmişle geleceği birleştiren, saat yapımında yeni bir dönüm noktası olmak için yola çıkmıştır. En güzel el sanatkarlığının zirvesine doğru atılan bu yeni adım, saat 6 yönünde SWISS MADE yerine HAND MADE kazınarak tasdik edilmiştir.
Bu yazı, Greubel&Forsey basın bülteninin Türkçe çevirisidir.
